İsmet Paşa

BUGÜN İsmet Paşa'nın vefatının 42. yıldönümü.
Onu göklere çıkaranlar da yerin dibine batıranlar da var.
Halbuki İsmet Paşa gibi Osmanlı, Birinci Dünya Savaşı, Milli Mücadele, devrimler, İkinci Dünya Savaşı ve demokrasi dönemlerini yaşamış bir siyaset ve devlet adamını taraftar veya hasım gözüyle değil, “tarihi öğrenmek” için okumak gerekir.
Ben Büyük Zafer’in ardından kahramanların yolları ayrıldıktan sonraki birkaç olayı ele almak istiyorum.

RADİKAL İSMET PAŞA

Şubat 1925, Şeyh Sait isyanı.. Ankara’da iki fikir var: Ilımlılara göre isyan bölgesinde sıkıyönetim ilan edilip isyan bastırılmalıdır... Başta Atatürk olmak üzere radikallere göre, bütün ülkede “Takrir-i Sükûn” ilan edilmeli, muhalefet de susturulmalıdır.
Yazar Falih Rıfkı Atay’ın “eğilmez, bükülmez bir liberal” dediği Başbakan Fethi Bey (Okyar) Reisicumhur Atatürk’e giderek sıkıyönetim ötesinde istenilen çok sert usulleri benimsemediğini söyledi ve
3 Mart 1925’te istifa etti.
Atatürk, Fethi Bey’in yerine “radikal” İsmet Paşa’yı başbakan yaptı, bütün ülkede Takrir-i Sükûn Kanunu uygulandı, İstiklal Mahkemeleri harekete geçirildi, basın susturuldu, Karabekir’in muhalefet partisi bile kapatıldı.

ILIMLI İSMET PAŞA

Fakat aynı İsmet Paşa İstiklal Mahkemeleri’ni kapatmaya Atatürk’ü ikna eden, Kazım Karabekir’i idamdan kurtaran insandır.
Karabekir ve Rauf Bey gibi muhaliflere karşı ‘faili meçhul’ suikastları önleyen de İsmet Paşa’dır.
1939’da muhalifleri aklayarak sisteme kazandıran ve 1946’dan sonra demokrasiye yumuşak geçişi başaran da İsmet Paşa’dır.
Hatta Karabekir’in muhalefet partisini kapatmakla hata ettiklerini de söyleyecektir.