Tarihçiye saygı

TARİHÇİ Mehmet Genç'e bu sene Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü verildi.

Değerli Hocamız Genç, her türlü ödül ve saygıya layık bir tarihçidir.

Osmanlı İmparatorluğu’nu dört asır süreyle “mucizevi” bir şekilde yükselten iktisadi ve siyasi sistemin, son iki asırdaki gerileme ve çöküşün de sebebi olduğunu çok iyi anlatır.

Osmanlı’daki ekonomik ve siyasi sistemin başarı ve başarısızlık sebeplerini anlamak için Mehmet Genç’in “Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Ekonomi” adlı eserini mutlaka okumak gerekir. (Ötüken Yayınları)

OSMANLI’DA ÜÇ İLKE

Mehmet Genç, bizde iktisat tarihçiliğinin kurucu ismi olan merhum Ömer Lütfi Barkan’ın talebesidir.

Merhum Barkan konular üzerine araştırmalar yapan bir öncüydü.

Mehmet Genç ise bir adım ötesine geçerek, ‘sistem’ anlatımına ulaşmıştır.

Mehmet Genç’e göre Osmanlı’nın iktisadi sistemi üç esasa dayanıyordu:

İaşecilik: Halkın ihtiyacı olan ürün ve malları piyasada hazır bulundurmak, kıtlıklara meydan vermemek.

Gelenekçilik: ‘Kadim’ yani öteden beri devam eden kural ve usullerin dışına çıkmamak, belirsizlik ve düzensizlikten sakınmak.

Fiskalizm: Devletin vergi gelirlerini artırmaya, azalmasını önlemeye çalışmak.Halk lehine olan bu sistem sayesinde Osmanlı yükseldi, cihan devleti oldu. Fakat gerilemesi de bu faktörler yüzündendir.

SANAYİ DEVRİMİ

Değerli Hocamız Dr. Genç’e göre, Osmanlı, halk kıtlık çekmesin diye ürün ve mal ihracını yasaklamış veya frenlemişti.

Aynı amaçla ithalatı da teşvik etmişti.

Fakat Avrupa’da 16. yüzyılda başlayan “merkantilizm” siyaseti bunun tersini yapıyor; ithalatı frenliyor, ihracatı teşvik ediyordu.