Dijital değirmenin suyu nereden geliyor?

Google, Yahoo, Microsoft veya istediğimiz başka bir internet devinden bedava elektronik posta hizmeti alıyoruz. Twitter'da aslan kesilip Facebook'ta racon kesiyoruz. Instagram'da fotoğrafçı, YouTube'da usta yönetmen oluyoruz. Whatsapp üzerinden yazılı ve görüntülü mesajlar ile konum gönderiyoruz. Düğün, tatil, doğum günü fotoğraf ve videolarımızı Facebook, Instagram veya YouTube hesabımızda bedava tutuyoruz. Sosyal medyada akıllara durgunluk veren yorumlar yapıyor, seviniyor, üzülüyoruz.
Peki kurduğumuz bedava dijital hayatın sponsoru kim? İnterneti evde, cepte bedava kullanmıyoruz ama bunca hizmeti bedava sunmak için gerekli para nereden bulunuyor? Bu dev şirketler hayır kurumu değil. Çoğu ABD'de halka açık şirket. Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg şirketin hisselerinin neredeyse tamamını eşiyle kurduğu vakfa bağışlasa da (bu da iyi bir algı yönetimi) şirket kar etmek zorunda.

106 MİLYAR DOLARLIK BİR GELİR
Şu bir gerçek ki, benim, sizin, arkadaşımın, eşimin, dostumun, halamın kısaca dijital dünyaya ait her kimliğin kişisel verilerini reklama ciro etmeyi çok iyi biliyorlar. Hatta güncel rakam söyleyelim; sadece 2017 ilk çeyreğinde Facebook'un dijital reklam geliri 9.16 milyar dolar. Google ise aynı dönemde 22.6 milyar dolarlık reklam geliri elde etmiş.
Toplam rakam isteyenlere onu da verelim. Dijital mecralarda ölçümleme konusunda uzman eMarketer'ın tahmini; Google, 2017 yılı sonunda yaklaşık 72.69 milyar dolar reklam geliri elde edecek. Buna karşılık Facebook'un reklam geliri 33.76 milyar doları bulacak. İki şirketin toplam 106.45 milyar dolar reklam geliri elde edeceği tahmin ediliyor.
Bu rakam yıllık toplam dijital reklam pazarının 46.4'ünü oluşturuyor. Yani 2017 yılında yapılan her dijital reklam harcamasının neredeyse yarısı bu iki internet devine gidiyor.
Büyük devlerin en büyük rakipleri ise Çin'de. Alibaba, Baidu ve Tencent gibi eticaret, arama motoru ve sosyal ağın dijital reklam geliri şimdilik toplam 35.82 milyar dolar civarında. Yani yaklaşık 250 milyar dolarlık dijital reklam ekonomisinden söz ediyoruz.



PEŞİNİZDE DİJİTAL KIRINTILAR
Takma isim kullansanız bile, sosyal medya hesabınızı korumak için telefon numaranızı verdiğiniz anda gerçek kişiye ulaşıyorlar. İnternet devleri en yakınlarınızın bilmediği sırları, beğendiğiniz yazı veya resimlerden, sıkça gittiğiniz yerleri konum bilgisinden elde ediyor. Çünkü yaptığınız her hareket, her tıklama, her beğenme ileekranda nereye baktığınız, ne kadar süre kaldığınızla dijital dünyaya ekmek kırıntısı gibi iz bırakıyorsunuz.
İnternet devleri, uygulamalar, internet siteleri hareketinizi takip ederek hedefi 12'den vuracak reklamı karşınıza çıkarıyor. Bazen bunu dijital dünyanızın kahramanı haline getirdiğiniz fenomen kılığında size sunuyor. Fenomenler sizin en çok sevdiğiniz kelimeleri sizin Google'lamanızdan biliyor. Yeni teknolojilerle yüzünüzü, parmak izinizi, sesinizi tanıyor. Hatta bir adım sonra ne isteyeceğinizi bile yapay zeka ile öğreniyor.

AB VERİ TOPLAYANDAN VERGİ PEŞİNDE
Avrupa Birliği'nde regülasyon otoritesi kurumlar, kişisel verilerin toplanmasını kurallara bağladığı gibi buradan elde edilen gelir konusunda teknoloji devlerini başıboş bırakmıyor. Gerektiğinde ceza kesiyor. Dijital değişimin yerleşik kültüre karşı olumsuz etkisi için tüm sanatsal ve kültürel fonlara teknoloji devlerinden eğitim konusunda destek alıyor. Türkiye'nin veri politikalarını takip etmek üzere sivil bir oluşum yaratması şart. 40 kişi Taksim Meydanı'nda toplanmadan istihbarat toplayan devlet kurumlarının 40 milyon kişinin toplandığı dijital platformlarla ilgili sosyal araştırma yapması şart. Hatta bu konuda üniversitelerde özel fonlar oluşturulabilir.