Yeni Suriye nasıl inşa edilecek?

Suriye'ye ilişkin belki de tüm tarafların tek ortak kanısı, Suriye'nin artık hiçbir zaman yeniden eski Suriye olmayacağı. Olumlu ve olumsuz anlamlar yükleyebileceğiniz bu kanı, Mart 2011'den beri devam eden çatışmaların Suriye'yi ve belki de beraberinde tüm bölgeyi derinden değiştirdiğine de işaret ediyor. 

Suriye eski Suriye olmayacak çünkü yüz binlerce insanın hayatını kaybetmesiyle ve milyonlarcasının ülke içinde veya dışında mülteci konumuna dönüşmesiyle Suriye'nin demografik yapısı derinden sarsıldı. Suriye yoğun bir geri dönüş ve diaspora tartışması yaşayacak. 
Suriye eski Suriye olmayacak çünkü ülkenin kalbi olan Halep dahil şehirler büyük tahribat gördü. Evler, devlet binaları, ibadethaneler, okullar, iktisadi müesseseler yıkıldı ve kullanılamaz hale geldi. Savaş bittiğinde Suriye'nin büyük ihtimalle eski yoğunlaşmalardan farklı bir şekilde yeniden inşa edilmesi gerekecek. 
Suriye eski Suriye olmayacak çünkü an itibarıyla Suriye'yi işgal eden İran ve IŞİD gibi aktörler kaybetmeleri durumunda savaşın sonrasında da uyuyan hücreleriyle Suriye'yi terörize etmeye devam edecekler. Suriye'nin Lübnan işgali gibi İran'ın halihazırdaki Suriye işgali de Suriye'nin siyasetini ve güvenliğini derinden etkileyecek. 
Suriye eski Suriye olmayacak çünkü Irak işgalini andırırcasına Esed-İran ortaklığının tetiklediği etnik, mezhepsel fay hatları savaş sonrasında da şiddetli depremlere ve artçı sarsıntılara yol açacak. Esed-İran ortaklığının başvurduğu PYD üzerinden etnik, Şii ve Arap Alevileri üzerinden mezhepsel strateji, bir arada yaşama kültürüyle bilinen Suriye'yi seneler sürecek toplumsal bir yüzleşmeye zorunlu kılacak.