Türkiye’nin hesabı karışık altın defteri

TÜRKİYE geçen yıl rekor düzeyde 17.1 milyar dolarlık altın ithal ederken, ihracatı da 10.7 milyar dolar oldu. Net 6 milyar dolarlık bir altın ithalatı yapmışız. Peki ne için ithalat yapmışız?

Önce talep tarafına bakalım. TÜİK verileri kazındığında ihracata dair şu çıkıyor; 2017’de 6.6 milyar dolarlık külçe altın ihraç ederken, mücevher ihracatı 4.1 milyar dolar olmuş. Mücevher ihracatında bir tuhaflık yok; son 5 yılda ortalama ihracat kabaca her yıl 4 milyar dolar civarında. Asıl soru şurada; sigorta ve navlun bedelini aşan bir kazanç kâğıt üstündeki spekülatif alım-satımlarda da var. Bir ülke neden işlenmemiş uluslararası standartta külçeleri ithal edip ihraç eder ki?

Altın talebinde yıllık 4 milyar dolarlık ihracata ek olarak, yurtiçi talebi de eklemek gerekiyor. “Cumhuriyet altını” ya da “ziynet altın” olarak anılan Darphane baskısı paraların piyasaya sürülen ilave miktarı, 2016’daki toplam 25 tondan 42 tona çıkmış. Bunu da kabaca 1.8 milyar dolar olarak alalım. Takı formunda olanlara dair elimizde veri yok; altın para talebinin iki katı kadar olsa 3.5 milyar dolar olarak da bunu hesaba katalım. Böylece toplam iç ve dış talep karşılığı Türkiye’nin 9.3 milyar dolarlık altın ithalatına ihtiyaç var demektir. Bu da kabaca 215 ton eder ki “normal zamanların” ithalat büyüklüğü bu. “Normal zamanlardan” kasıt; Reza Zarrab’ın altın operasyonları ile dış ticaret sayılarının bozulmadığı zamanlar.

İTHALATLA MI KARIŞTI?

Peki Türkiye 2017’de ne kadar altın ithal etti? Borsa İstanbul’un verilerinde 370 ton olduğu görülüyor. Yani kabaca 150 tonluk bir ithal altın fazlası var.

Altındaki bu tablo, geçtiğimiz gün Enflasyon Raporu’nu açıklarken Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’ya soruldu. Yanıtlarken “olağandışı bir durum olmadığını” söylüyor. Ama bu tuhaflık da netliğe kavuşmuyor.

Çetinkaya’nın bahsettiği bir konunun önemi var; o da bankalara TL zorunlu karşılıklar yerine altın getirme seçeneğinin Borsa İstanbul üzerinden yapılabiliyor olması. Çetinkaya bahsetmiyor ama ikinci bir olası neden de Merkez Bankası’nın Borsa İstanbul üzerinden kendi rezervleri için altın satın alıyor olması.