Türkiye’de, PISA’da hareketlenme

ULUSLARARASI Öğrenci Değerlendirme Programı olan PISA, “1985-1990 yılları arasında Paris’te ‘Planlama Müşaviri’ olarak görev yaptığım Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından üçer yıllık dönemlerde 15 yaş grubundaki öğrencilerin kazanmış oldukları bilgi ve becerileri değerlendiren bir araştırmadır” diyor Rıdvan Karluk.

PISA’da öğrencilerin; ‘fen bilimleri’, ‘okuma-yazma’ (okur yazarlık) ve ‘matematik’ alanlarındaki bilgi ve becerileri ölçülür. PISA 3 yıllık döngüye sahiptir. Ancak COVID-19 salgını sebebiyle PISA 2021, 2022’ye ertelenmiştir. 26 Temmuz-16 Eylül 2022 tarihleri arasında gerçekleşen PISA 2022’ye 85 ülke katılmıştır. PISA’da üç temel gösterge esas alınmaktadır. Bunlar; öğrencilerin bilgi ve becerilerinin profilini ortaya çıkaran göstergeler, öğrencilerin becerilerinin PISA’da anketler aracılığıyla toplanan değişkenlerle ilişkisinin nasıl olduğuna yönelik göstergeler ve öğrenciler arası ilişkiler ile okullar arası ilişkilere yönelik göstergelerdir.

- PISA 2018 sonuçlarına göre Türkiye’nin okuma becerileri alanındaki ortalama puanı 2015 yılına göre 38 puanlık artışla 466’ya, ortalama matematik puanı 34 puanlık artışla 454’e, fen okuryazarlığı alanındaki ortalama puanı da 2015 yılına göre 43 puanlık artışla 468’e yükselmiştir. Türkiye, okuma becerileri alanında okullar arasındaki farkın en yüksek olduğu 10 ülkeden biridir. Okul içi performans farkları açısından ise OECD ortalaması altında yer almaktadır. Bu sebeple Türkiye’de öğrencilerin performans sevileri okullar arasında değişim göstermekte olup, okulların içindeki değişimler sınırlı kalmaktadır.

- PISA 2018 araştırmasına katılan ülke sayısı PISA 2015 araştırmasına göre artmasına rağmen, Türkiye her üç alanda ülke sıralamasında daha üst sıralarda yer almıştır. OECD’nin PISA 2018 raporuna göre, 2003 ile 2018 yılları arasında 15 yaş grubu öğrenci sayısı arttığı halde her üç alanda da iyileşmenin olduğu tek ülke Türkiye’dir.

- Türkiye PISA araştırmalarında iyileştirme dönemine girmiştir. Türkiye’nin ortalama matematik puanı 2003 yılından bu yana en yüksek seviyesine, ortalama fen puanı 2006’dan bu yana en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Türkiye PISA 2018 araştırmasına katılan 79 ülke arasında her üç alanda da puanlarını istatistiksel olarak anlamlı artıran üç ülkeden biridir. Matematik ve fen okuryazarlığı alanlarında ise puanlarını en çok artıran ülkedir.

- PISA araştırmasına göre Türkiye 2018 yılında matematikte 42, okumada 40, fende 39’ncu sırada iken 2022’de matematikte 39, okumada 36, fende 34’üncü sırada yer almıştır. Türkiye’nin fen ve matematik alanlarındaki PISA 2022 ortalaması, PISA’da şimdiye kadar kazanılan en yüksek sonuçlardır.

Türkiye’de matematikte temel becerileri olmayan öğrenci oranında yüzde 2 puan artış yaşandı ancak daha atacak çok adımı olduğu görülüyor. Matematikte OECD ortalaması 472, ülkeler ortalaması 438 puan iken Türkiye’nin puan ortalaması 453’tür.

PISA 2022’de fen okuryazarlığında OECD ve tüm ülkelerin ortalama puanlarında düşüş görülürken Türkiye’nin ortalama puanında artış olmuştur.