Şerif Mardin’in Fetullah Gülen analizleri

Türkiye Bilimler Akademisi'nin (TÜBA) Sosyal ve Beşeri Bilimler dalında bu seneki büyük ödülü Şerif Mardin'e vermesi üzerine Mardin'in üç defa aynı kapıdan kovulmasına yol açan Said Nursi çalışması ve bunun da üzerinden Fetullah Gülen'e olan akademik ilgisi yeniden gündeme geldi. Mardin'in akademik nesnesine karşı her zaman bir sosyal bilimcide olması gereken bir mesafeyi başarılı bir biçimde korumuş olduğu tartışmasız bir gerçek.
Müslüman cemaatlere, Nurculara ve İslami gelişmelere gerçekten de dışarıdan biri gibi bakıyor. Bu dışarıdanlık onun çalışmalarını biraz da oryantalizm hanesine yazıyor. Dr. Alim Arlı onun yaklaşımlarının oryantalizm/oksidentalizm boyutunu ele alan müstakil bir kitap yazdı. Aslında Mardin'in Oryantalistliği çok da yadırganacak bir şey değil oysa. İslam cemaatlerine veya doğuya akademik ilgi dışarıdan bakan birini kaçınılmaz olarak oryantalist kılıyor. Önemli olan kişinin bu ontolojik bir gerçeklik olarak içinde bulunduğu oryantalist epistemolojinin ne kadar farkında olduğu ve ürettiği bilgide onun payının ne olduğu hakkında bir fikrinin olmasıdır. Doğrusu Mardin'in çalışma alanıyla ilgili kendi sınırlarını bilme konusunda fazladan bir meziyeti olduğunu söyleyebiliriz.
Mardin'in Said Nursi çalışmasında Nursi'yi parlatmaya özel bir gayret gösterdiğini şahsen hiç hissetmedim. Buna karşılık, Türkiye'de önemli bir toplumsal karşılığı olan bir hareketi anlamaya çalışan, onun zihniyet kodlarını çözümlemeye çalışan ve bunu yaparken araştırma nesnesi hakkında yargıda bulunmayan olağan bir sosyal bilim pratiği gördüm. Sosyal bilimci araştırdığı insanların fikir ve inançlarının doğruluğu veya yanlışlığı konusunda bir yargıda bulunmaz. Bulunursa o gerçekliğini karşısında doğrudan bir taraf olarak, o gerçekliğin bir parçası olarak kendini ifade etmiş olur.