Liderlik kâbusu

Herkesin bir mükemmel kâbus tasavvuru vardır. Benimkisi “liderlik kâbusu”dur. Büyük bir lider ya da imparator gibi bir şey olduğunuzu düşünün. Her sözünüz kanun oluyor, çevrenizdeki insanlar en saçma sözlerinizde bile derin bir hikmet arayıp buluyorlar. En çaresiz, en aciz hâlinizle yerlerde süründüğünüz zaman bile hep bir ağızdan “Hep muzaffer, daima!” diye bağırıyorlar. Giderek hakikat duygusunu kaybediyorsunuz. Bundan daha feci bir kâbus olabilir mi?
Eski çağlarda bunun çaresini bulmuşlar. Kralın gündelik hayatına, onu hem eğlendiren, hem düşündüren, hem de uyaran “soytarı”yı sokmuşlar. Kral kendi gerçeğini sadece soytarının aynasında görebilmiş. Eski Roma’da muzaffer komutan, ordularını Rubikon Irmağı’nın kıyısında bırakıp atlı savaş arabasıyla Roma’ya gelir ve Kolezyum’da kendisini çılgınca alkışlayan kalabalıkları selamlarmış. Fakat o sırada yanındaki görevli, komutanın kulağına, bütün bu şan ve şöhretin geçici olduğunu, Roma’yı senatörlerin yönettiğini, komutanı alkışlayan insanların onu her an parçalayabileceklerini fısıldarmış.
Modern dünyada bu türden uyarı mekanizmaları yok. Lider, beraber yola çıktığı arkadaşlarını geride bırakarak, gerçeği fark edenleri cezalandırarak, itiraz ve eleştiri nedir bilmeyen iş bitirici unsurlarla ve dalkavuk hödüklerle beraber sonunda aşağı yuvarlanacağı zirveye çıkabiliyor.
Toplumsal hayatı dinî, siyasî ya da etnik gruplara ve cemaatlere bölünmüş, idari yapısı ise eyalet benzeri özerk yapılara ayrılmış (ya da ayrılacak olan) ülkelerde, kanun yapma ve her şeyi denetleme yetkisi olan güçlü merkezi yönetimler oluşur. Eski imparato...