Aman petrol, canım petrol...

Emtia fiyatlarında, özellikle petrolde fiyatların tepetaklak aşağıya inmesi, bazı ülkelerin canını fena yakacak. Emtia ihracatıyla zenginleşen özellikle Suudi Arabistan, İran, Rusya, Katar gibi ülkelerde kırmızı alarm durumu var. Sadece bir ülkeden bahsedeyim, anlayın durumu... Suudi Arabistan 2000 yılında 194 milyar dolar büyüklüğe sahip bir ülkeydi. Petrolün varil fiyatları 20 dolar civarındaydı. Sonra yükseliş başladı. Petrolün varil fiyatı 120 dolarlara çıktı. Bu ülkenin 2014 yılındaki ekonomik büyüklüğü 800 milyar dolar oldu. Döviz rezervleri 500 milyar dolara çıktı. Sadece 14 yılda yurtdışı yatırımlarının miktarı 500 milyar dolara yaklaşmıştı. Son 10 yılda cari fazlasının GSYİH’ye oranı yüzde 25’lere çıkmıştı. Her gün 11 milyon varil petrol satan bir ülke. Çok değil 1 yıl önce günde yaklaşık 1.1 milyar dolar, yılda 370 milyar dolarlık petrol satan bir ülkeden bahsediyorum. Şimdi aynı ülkenin günlük petrol geliri 400 milyon dolarlara indi. İhracatının yüzde 80’i petrol olan bir ülke S.Arabistan...

İran’a bakın. 2000 yılında ekonomik büyüklüğü 116 milyar dolar idi. 2014 yılında 548 milyar dolar oldu. İhracatının yüzde 90’ı petrol ve doğalgazdan oluşuyor. Geçen yıl günlük petrol satışından 300 milyon dolar gelir elde ediyordu. Şimdi 140 milyon dolar kazanıyor. Sadece bu iki ülkenin yıllık petrol kazanç kaybı 200 milyar doları buluyor. Benzer rakamları Rusya için de söyleyebiliriz.

Özetle petrol geliri düştükçe, bu ülkelerin bizim gibi ülkelerde yaptığı yatırımlar azalıyor ve azalacak. Yurtdışı yatırımları düşecek. Bütçe açıklarıyla boğuşacaklar. Ve petrol ve gaz gelirleriyle kurdukları düzen sarsılacak. İç siyasi ortamları bozulacak. Türkiye’de durum ise tam tersi. Yılda yaklaşık 50 milyar dolara mal olan enerji ithalatının faturası neredeyse 20 milyar dolarlara düştü.