94 yıllık bir tartışmanın tarihi

“Türk milleti güler yüzlü sevilir ama otoriteli bir devlet hasreti içindedir. Demokratik rejim içinde böyle bir devlet mümkündür. Bu da başkanlık sistemiyle mümkün olabilir. Bunun manası şudur; milletin seçtiği Cumhurbaşkanları hem devlet başkanıdır hem hükûmet başkanıdır. Üç beş yıllık süre için seçilen Cumhurbaşkanı o müddet içinde görevde kalır, bu arada da parlamento en geniş murakabeyi (denetlemeyi) yapar.” (20.12.1970-Milliyet/Mete Akyol’la röportaj)
1970 yılında bu sözleri söyleyen kişi cumhuriyet senatosu üyesi, CHP’nin eski efsanevi genel sekreteri Kasım Gülek’ti.
Aynı yıl kurulan CHP’nin tam karşısındaki Millî Nizam Partisi’nin parti programında yer alan anayasa değişiklikleri önerisinde de aynı sistem vardı:
“Daha hızlı kalkınmaya mecbur olan Türkiye’mizde devlet hizmetlerini verimli, sür’atli ve kudretli yürütebilmesi ve anayasamızın bünyemize intibak bakımından daha mütekamil bir yapıya kavuşturulması ve tatbikattaki aksaklıkların giderilmesi için anayasada aşağıdaki değişikliklerin yapılmasını zaruri görüyoruz. Şöyle ki:
a) İcrai organın daha kudretli olması ve sür’atli çalışabilmesi için Reisicumhur’un tek dereceli olarak (halk tarafından seçilmesi) ve icrai organ düzenini Başkanlık (Presidentielle) sistemine göre tanzimi…
b) Teşrii organın daha sür’atli ve daha kudretli çalışabilmesi için Cumhuriyet Senatosunun kaldırılması…
c) Milletvekili sayısının 300’e indirilmesi…
d) Millî iradenin tam manasıyla tecellisi için vatandaşa karma liste yapmak hakkının tanınması, delege saltanatına son verilmesi, seçim enflasyonunun önlenmesi…”