İş sözleşmesiyle işçinin özgürlüklerinin kısıtlanması

Bazı işyerlerinde işçilere imzalatılan bireysel iş sözleşmelerinde işçinin işten kendi isteğiyle ayrılmasını önleyici düzenlemeler yer almaktadır. İşçi, daha iyi koşullarla çalışabileceği bir iş bulduğunda, altına imza attığı bu nitelikteki hükümler nedeniyle, işyerine bağlanmaktadır. Bu konu yargıya intikal ettiğinde işçi lehine kararlar çıkabilmekle beraber, birçok işçi aşağıdaki örnekteki gibi tazminatlar karşılığında kötü çalışma koşullarını kabullenmek zorunda kalmaktadır.
İŞTEN AYRILMANIN YÜKSEK MALİYETİ
Bu konuda bir iş sözleşmesinde yer alan hüküm şöyledir:
“Çalışan; işbu hizmet sözleşmesini yürürlük tarihinden itibaren iki yıl içinde feshetmesi veya işveren tarafından haklı nedenle feshine yol açması durumunda, işveren tarafından kendisi için yapılmış bulunan tüm eğitim giderlerini, seyahat masraflarını, tahsisat, yolluk ile eğitim süresince çalışmadığı halde kendisine ödenen ücretleri ve sair ödeme tutarını; (a) yabancı para olarak yapılmış harcamaları o yabancı para birimi üzerinden ve harcama tarihinden itibaren yürütülecek aylık yüzde 10 faizi ile birlikte, (b) Türk lirası olarak yapılmış bulunan harcamaları ise, harcamanın yapıldığı tarihteki kur üzerinden dolara çevrilerek bulunacak miktar üzerinden ve harcama tarihinden itibaren yürütülecek aylık yüzde 10 faizi ile birlikte, işverenin ilk talebinde nakden ve def’aten ödemeyi, peşinen ve gayrikabili rücu olarak kabul ve taahhüt eder.”
Bir bankada imzalatılan iş sözleşmesindeki kısıtlama da şöyledir:
“Personel, banka tarafından .... tarihleri arasında yapılacak olan Yönetici Adayı eğitim programına katılmayı ve eğitim progr...