Meczuplar deliler ve dahiler

İstanbul yer altı ve yer üstü dokusundaki esrarla, insan zenginliği ve tarihi yapılarıyla bitmez tükenmez bir dünya hazinesi. Bugüne kadar her semtine her taşına şiir yazıldı, birçok siyasi ve sosyolojik kamuoyu araştırmalarına  verimli bir alan oldu, nice filmlerin platosu olarak karşımıza çıktı. Şimdi ise Bağımsız Sanat Vakfı farklı bir tarih okumasından oluşan son derece özgün projeyle şehrin meczuplarına, delilerine odaklanan bir çalışma yürütüyor. Yakın tarihte İstanbul mahalle kültürünün en güzel örneklerinin sergilendiği bir şehirken, geceleri ses veren bozacılar, düdüklerini öttürüp sokakları gezerken olası hırsız ve uğursuzlara gözdağı veren bekçiler, başımız sıkışınca her derde deva olan bilge zanaatkârlar vardı. Meczuplar ve deliler de şimdi tehdit olarak görülmelerinin aksine şehrin mistik, kıymetli, mana denizi  kişileriydi. Neredeyse sabi olarak görülen bu kimseleri hoş tutmak, beddualarını almamak için titizlenmek toplumsal bir şiardı. Hatta sarf ettikleri cümlelerde bir hikmet ve işaret aranması her biri hakkında efsaneler doğmasına sebep olurdu.         Küratör Hülya Yazıcı ve proje koordinatörü İzzet Umut Çelik ve arkadaşlarının Tarihsel Serüvende İstanbul’un Meczup ve Delileri adlı projesi yoğun katılımla aylardır birçok açıdan meseleye ışık tutuyor ve çalışmadan ilhamla katılımcı sanatçıların farklı eserler ortaya koymasını amaçlıyor. Tabutta Rövaşata, Lars and the Real Girl, Bab Aziz gibi filmlerin ve bazı belgesellerin izlenip kritik edilmesinin yanı sıra, Bizans Osmanlı ve Cumhuriyet dönemindeki meczupların ve onlara dair yaklaşımların, algıların  izini süren uzun soluklu bir emek. Bu konuda uzmanlar tarafından verilen seminerlerden bazı başlıklar şöyle: Meczup Arketipinin Tarihsel Gelişimi, Tanpınar’ın Delileri, Bilgelik Sanat ve Hastalık Kavşağında Bir Psikopatoloji Olarak Delilik, Sanat ve Şifa, İstanbul Kent Tarihinde Bizans Devri Deli ve Meczupları, İslam Öncesi Türk Kültüründe meczup ve Deliler.