‘Başkaları cehennem’ midir?

L’enfer c’est les autres.’ Türkçesi, ‘Cehennem, başkalarıdır.’

Ben bu söze, yine İsmet Özel’den ulaştım. ‘Cinayetler Kitabı’nın bir yerinde ‘L’enfer c’est nous-meme’ yazıyordu. (Çıdam Yayınları 1975.) Ne demekti acaba?

‘Amentü’ başımızı döndürüyordu. ‘Esenlik bildirisi’nde (buhurdan ziyade) iftar yakını gevrek simit ve susamın verdiğine benzer bir rayiha vardı.

İhmal etmedik, lügate baktık, oraya buraya baktık, ‘Cehennem Biziz’ demek olduğunu anladık.

(Hüseyin Atlansoy’u aradım. Kitabı kütüphanesinden buldu ve bu cümlenin Esenlik Bildirisi’nden hemen önceki bölüm başında yazılı olduğunu söyledi.)

‘L’enfer c’est les autres’ ise, Sartre’a ait. Bir oyununda geçiyor. Çıkış Yok, oyunun adı.

Oyunda, Joseph adlı kahramanın, hücreyi paylaşmak zorunda olduğu iki kadından sıkıldığını ifade için söylediği bir söz.

‘Başkaları cehennem’ veya ‘cehennem başkalarıdır.’

Şimdi nereden icap etti bu cümle?

Kendi ahvalimizden.

Geçenlerde, kişilik sorunları yaşadığı tıbben de teyit edilen bir genç adam, şortla otobüse binmiş bir genç kıza tekme attı.

Kötü ve hastalıklı bir davranıştı.

Biz o hadiseyi, bir kişiye ait bir saldırı olarak algılayamadık.

Kimilerine göre, ‘başkaları’ydı saldıran ve ‘başkaları cehennem’di.

Kimdi ‘başkaları?’

‘Biz’ olmayan herkes.

Birden, toplumun büyük bir kesimi, o hasta saldırganla aynı pakete konuldu ve bir bakıma, bütün mütedeyyin insanlar… Kendi hayatlarında bir dış giyim eşyası olarak ‘şort’u tecrübe etmemiş insanlar, ‘tekmenin faili’ muamelesi gördü.

Şort’u tecrübe etmemiş, ama şortlu bir kıza tekme atmayı da hiç düşünmemiş milyonlarca insan.