‘Coğrafyanın mahkumları'

Kitabın adı benim için oldukça cazipti. The Revenge of Geography: Coğrafyanın İntikamı… Robert D. Kaplan.

New York’taydım. 2012 sonlarıydı.

Coğrafyanın, ulusların mukadderatı üzerindeki etkisi anlaşılır ve çekici bir şeydi. Ayrıca, coğrafyanın ‘intikam alması’ durumu daha da heyecanlı kılıyordu. Aldım, okumaya başladım.

Sonra sıkılıp bıraktım.

Geçen ay Londra’da başka bir kitap buldum. ‘Prizoners of Geography: Coğrafyanın mahkumları.”

‘Dur bakalım bu ne diyor’ diye merak ettim, onu da aldım.

Yazarı bir İngiliz gazeteci: Tim Marshall.

Marshall, Kaplan’dan esinlenmiş midir bilemem. Ama, kitabını görünce ben bile ‘Coğrafyanın İntikamı’nı hatırladım.

Kaplan kitabını 2012’de, Arap baharı denilen siyasi ayaklanmalar serisinin henüz taze olduğu günlerde yayınlamış. Marshall’ın kitabıysa yeni. Bu sene basılmış.

Tam ‘Musul’a operasyon’ manşetlerinin atıldığı günlerde, kitabı okuma ihtiyacı hissettim.

O da Kaplan gibi, coğrafyanın belirleyici etkisi üzerinde duruyor. Kitabın başlarında ilginç örnekler veriyor.

Hindistan’la Çin, iki büyük komşu ülke. Ama, ‘1962’de bir ay süren bir muharebe dışında, tarihlerinde hiç savaşmamışlar.’

Neden?

‘Aralarında, aşılması imkansız bir dağ silsilesi, Himalayalar var da ondan.’

Baştan sona okumayı ileriki bir tarihe erteleyerek, ‘kitabın ortası’nı açtım. Ortadoğu bölümünü.